Aktualności

ANOREKSJA I BULIMIA - CHOROBY DUSZY I CIAŁA

Anoreksja i bulimia – choroby duszy i ciała

Negatywne uwagi otoczenia, czasem nawet bardzo niewinne, dotyczące wyglądu zewnętrznego bywają przyczyną skrajnej troski o zachowanie szczupłej sylwetki. Troska, przy pewnych predyspozycjach psychicznych, może przerodzić się w stan patologiczny – zaburzenie odżywiania się. W anoreksji i bulimii problemy psychiczne manifestują się nadmierną dbałością o wygląd własnego ciała, co paradoksalnie prowadzi do jego wyniszczenia.

Do zaburzeń jedzenia należą:
• jadłowstręt psychiczny, popularnie zwany anoreksją
• żarłoczność psychiczna, popularnie zwana bulimią.
Są to zaburzenia występujące głównie u dziewcząt i młodych kobiet, bardzo rzadko zdarzają się u płci męskiej. Ujawniają się między 11 a 25, ale najczęściej między 16 a 20 rokiem życia. Statystyki podają, że w Polsce choruje na nią co setna dziewczyna.

Pierwszy opis uporczywego braku łaknienia pochodzi z roku 1689, chociaż wzmianki dotyczące tego zaburzenia pojawiają się już w IX wieku. Dokładny opis zespołu anoreksji podany został w drugiej połowie XIX wieku. Pierwszy opis bulimii pojawił się dopiero w roku 1979.

Kryteria diagnostyczne obu zaburzeń obejmują wiele objawów. W obu chorobach obserwuje się brak akceptacji własnego ciała. W anoreksji lęk przed otyłością prowadzi do głodzenia się. W bulimii występuje nieodparte pragnienie – wręcz przymus – jedzenia (tzw. jedzenie kompulsywne), a próby zapobiegania otyłości doprowadzają do prowokowanie wymiotów, przyjmowanie leków przeczyszczających, moczopędnych, hamujących łaknienie itp., które to zachowania nazywane są kompensacyjnymi. Napady jedzenia mogą być przedzielane okresami postu i intensywnych ćwiczeń fizycznych.

Zaburzenia te rozwijają się na podłożu psychogennym - wiele czynników odgrywa rolę w ujawnianiu się choroby. Pacjentki wykazują zwykle pewne charakterystyczne cechy osobowościowe, mają trudności w nawiązywaniu kontaktu z otoczeniem, są bardzo ambitne, potrzebują akceptacji otoczenia. Szczególnie niekorzystnie układają się ich kontakty w obrębie rodziny, zwłaszcza z matkami i starszymi siostrami. Obraz kliniczny obu zespołów jest na ogół podobny, chociaż zaburzenia towarzyszące anoreksji są zwykle cięższe.

Często chęć zlikwidowania nadmiernej tuszy skłania dziewczęta do rozpoczęcia diety odchudzającej, a odniesiony sukces, czyli uzyskanie szczuplejszej sylwetki, powoduje chęć dalszego, już patologicznego, odchudzania. Świadomość panowania nad własnym ciałem w sytuacji, w której nie panuje się w pełni nad innymi dziedzinami własnego życia, jeszcze bardziej umacnia osoby chore w przeświadczeniu, że postępują słusznie.

Pomimo narastania niekorzystnych objawów fizycznych chore zwykle przez długi czas zachowują sprawność intelektualną oraz aktywność fizyczną. Wzmożona aktywność spowodowana jest zwiększonym wydzielaniem adrenaliny - hormonu stresu, mającego atawistycznie pobudzić człowieka do poszukiwania i walki o pożywienie. Początkowo utrata masy ciała odbywa się kosztem utraty tkanki tłuszczowej. Kiedy jednak wyczerpane zostają rezerwy tłuszczowe, organizmu dochodzi do rozpoczęcia zużywania białek ustrojowych. Badania laboratoryjne przez pewien czas nie wykazują istotnych odchyleń od normy, następnie rozpoczynają się zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej, prowadzące do powstawania obrzęków limfatycznych. W dalszym rozwoju choroby dochodzi do zaburzeń hormonalnych.

Podstawowym zadaniem w leczeniu anoreksji jest uzyskanie możliwie szybkiego przyrostu masy ciała, gdyż wyniszczenie organizmu leży u podłoża wielu zaburzeń towarzyszących chorobie. Początkowo zakłada się, że pożądany przyrost masy ciała powinien wynosić około 200g dziennie, czyli około 1,5 kg tygodniowo. Na początku leczenia konieczne jest zwykle żywienie przy pomocy kroplówek lub przy użyciu sondy.

Bardzo ważnym elementem w leczeniu zaburzeń odżywiania, tak anoreksji, jak i bulimii, jest psychoterapia zarówno indywidualna jak i rodzinna. Leki mają raczej znaczenie pomocnicze.

Obecnie, zwłaszcza w USA, zwraca się szczególną uwagę na anoreksję jako problem o charakterze społecznym. Powstał nawet ruch na rzecz przeciwdziałania promowania w mediach anorektycznych wzorców. Powstała swoista nagonka na bardzo szczupłe kobiety, których dbałość o figurę zaczęto nazywano heroinowym szykiem i sugerowano, iż zawdzięczają ją silnym środkom psychostymulującym. Piętnowano aktorki, modelki czy piosenkarki podejrzewane o anoreksję np. Calistę Flockhart (filmową Ally MacBill), Kate Mosse, Winnonę Rider czy Whitney Huston, próbując nawet wpływać na producentów i publiczność, aby je bojkotowano w imię walki z tą chorobą. Obecnie fala ta trochę przycichła, ale media mając na uwadze interes społeczny, zaczęły zmieniać promowane wcześniej kanony urody. Na ile lub czy w ogóle pomoże to w walce z chorobą, trudno jest jednak wyrokować.


Kliniczne symptomy anorexia nervosa:

Somatyczne:
♦ Wychudzenie - postępujący zanik tkanek ciała
♦ Sucha, łuszcząca się skóra - „brudna karnacja"
♦ Zasinienie dłoni i stóp
♦ Obrzęki dłoni, stóp i twarzy
♦ Owłosienie typu lanugo I płodowe
♦ Kruche, łamliwe paznokcie i włosy na głowie
♦ Wypadanie włosów w dole pachowym i na wzgórku łonowym
♦ Nietolerancja chłodu - paniczny lęk przed zimnem
♦ Zwolnienie akcji serca - zastoinowa niewydolność krążenia
♦ Niedokrwistość
♦ Obniżone ciśnienie krwi
♦ Zwolnienie oddechów
♦ Zanik miesiączkowania
♦ Wzdęcia
♦ Zaparcia
♦ Zrzeszotnienie kości /osteoporoza/

Psychiczne:
♦ Spowolnienie psychoruchowe
♦ Potrzeba izolacji
♦ Nadwrażliwość na bodźce
♦ Powrót do dziecięcych zachowań (wtórny infantylizm)

Kryteria diagnostyczne anorexia nervosa wg DSM IV /1994/
♦ Ciężar ciała poniżej granicy wagi minimalnej dla wieku i wzrostu lub poniżej 85% oczekiwanej wagi lub brak należnego przyrostu w okresie wzrastania - 85% poniżej ciężaru wagi należnej
♦ Paniczny lęk przed przyborem masy ciała
♦ Zaburzenie postrzegania ciężaru i kształtu ciała
♦ Pierwotny brak miesiączki lub wtórny brak miesiączki /brak trzech kolejnych cykli miesiączkowych/

Kliniczne symptomy bulimia nervosa:

Somatyczne:
♦ Wysuszona skóra, obrzęk tkanki podskórnej
♦ Obrzęki miejscowe lub uogólnione
♦ Zapalne obrzęki ślinianek przyusznych
♦ Uszkodzenie śluzówki przełyku i żołądka
♦ Nadżerki tylnej ściany gardła
♦ Choroby dziąseł
♦ Ubytki szkliwa zębów
♦ Owrzodzenie grzbietowej powierzchni dłoni
♦ Rozdęcie brzucha
♦ Porażenna niedrożność jelit
♦ Duszności
♦ Zaburzenia rytmu serca
♦ Postępująca niewydolność krążenia
♦ Uszkodzenie organiczne ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego
♦ Nasilone pragnienie
♦ Zwiększone wydalanie moczu
♦ Napady drgawek i skurczów mięśniowych

Psychiczne:
♦ Depresje i naprzemienne okresy euforii
♦ Spowolnienie psychoruchowe
♦ Deficyt odporności emocjonalnej
♦ Deficyt kontroli impulsów
♦ Kleptomania
♦ Nałogi wielopostaciowe /alkoholizm, narkomania, seksoholizm, pracoholizm/

Kryteria diagnostyczne bulimia nervosa wg DSM IV /1994/
♦ Powtarzające się epizody gwałtownego objadania
♦ Zabiegi kompensacyjne: wymioty, przeczyszczanie, poszczenie, treningi siłowe
♦ Objadanie i zabiegi kompensacyjne 2 razy w tygodniu przez 3 miesiące
♦ Samoocena wyznaczona przez kształt i wagę ciała
♦ W/w zaburzenia nie występują w przebiegu anorexia nervos

 

 Autor: dr n.med. Dariusz Wasilewski

Tagi: anoreksja, lęk, depresja, nałogi, bulimia, zaburzenia odżywiania

• poprz.
• nast.